Một nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng việc được tiếp cận với chương trình giáo dục sớm giảm tỷ lệ phạm tội của đứa trẻ khi chúng lớn lên. Tại sao lại như vậy? Hãy theo dõi bài viết sau để hiểu rõ hơn tầm quan trọng của giáo dục sớm tác động lên tâm lý, trí tuệ, sức khỏe và tương lai của một đứa trẻ.
Những năm đầu đời là giai đoạn hình thành não bộ quan trọng nhất
Tầm quan trọng của giáo dục sớm là phải được áp dụng từ những năm đầu đời. Khi cấu trúc bộ não phát triển và hoàn thiện vào những năm đầu, đến 6 tuổi não bộ hầu như đã đạt 100% khả năng. Hàng trăm kết nối thần kinh phát triển mỗi giây thông qua các tương tác của trẻ với người lớn và môi trường xung quanh. Chính vì vậy, đây là giai đoạn vàng để tạo một môi trường giáo dục tích cực dành cho trẻ.
Khi đã qua thời kỳ trên, khả năng thích ứng và phát triển của não giảm đi rất nhiều. Do đó, giáo dục sớm tạo tiền đề quan trọng để trẻ phát huy đầy đủ năng lực, khả năng nhận thức, tình cảm và xã hội trong suốt cuộc đời. Tất cả những yếu tố này góp phần quyết định sự thành công sau này của trẻ trong trường học, cộng đồng và môi trường làm việc tương lai.
Nghịch cảnh trong những năm đầu đời phản ánh cấu trúc não bộ
Cấu trúc não bộ được hình thành ngay từ khi đứa trẻ còn trong bụng mẹ, và tiếp tục phát triển hoàn thiện trong những năm tháng đầu đời. Những sự kiện diễn ra trong khoảng thời gian này mang tính quyết định nền tảng của đứa trẻ tích cực hay tiêu cực.
Khi một đứa trẻ bị lạm dụng, bạo lực, bỏ rơi hoặc gánh chịu những tổn thương độc hại trong giai đoạn này, chúng sẽ chịu những tác động bất lợi đến sự phát triển về lâu dài. Điều này là một phần lý giải cho sự chênh lệch trong kết quả học tập, phát sinh hành vi xấu, giảm thành công trong tương lai.
Trẻ em không được chăm sóc cẩn thận
Thực tế, giáo dục sớm tại các cơ sở mầm non đang thiếu trầm trọng trên toàn cầu. Một nửa số trẻ em độ tuổi từ 3 đến 6 không có cơ hội tiếp cận giáo dục mầm non. ¼ trẻ em bị suy dinh dưỡng thể chất thấp còi, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phát triển nhận thức của các em. Nhiều chính phủ không đủ kinh phí để đầu tư cho giáo dục sớm trên khắp thế giới. Sống trong hoàn cảnh khó khăn dẫn đến khả năng bỏ học cao hoặc kết quả học tập kém.
Môi trường giáo dục sớm có thể thay đổi gen
Các gen ở trẻ nhỏ có thể thay đổi vĩnh viễn phụ thuộc vào quá trình chúng được giáo dục trong những năm đầu đời. Môi trường một cá nhân phát triển (cả trước và sau khi sinh) sẽ ảnh hưởng đến di truyền và cách các gen được biểu thị trong suốt cuộc đời người đó.
Phần lớn chúng ta đều biết gen được di truyền thông qua sự kế thừa từ cha mẹ, tuy nhiên các yếu tố môi trường trong những năm đầu đời ảnh hưởng không nhỏ vào sự thay đổi gen. Trải nghiệm tiêu cực có thể làm suy giảm tiềm năng của một người bằng cách thay đổi gen trong tế bào. Một số sẽ biến mất nhưng một số sẽ kéo dài, biểu hiện vĩnh viễn.
Phát triển sớm là chìa khóa để thu hẹp khoảng cách trong học tập
Như đã nói ở trên, những năm đầu đời là khoảng thời gian bộ não trẻ phát triển cực kỳ nhanh. Sự khác biệt về ngôn ngữ, vốn từ vựng có thể được phát triển khi trẻ mới 18 tháng tuổi và sự khác biệt càng tăng khi trẻ trưởng thành.
Một nghiên cứu cho thấy ở tuổi lên 3, con cái được chăm sóc trong những gia đình cha mẹ có trình độ đại học có khả năng ngôn ngữ nhiều hơn gấp hai đến ba lần sao với những gia đình cha mẹ chưa hoàn thành chương trình trung học. Điều này sẽ mang đến những bất lợi và sự chênh lệch đối với những trẻ yếu hơn trong quá trình học tập.
Chậm phát triển là hậu quả của nghịch cảnh trong những năm đầu đời
Các nhà nghiên cứu khẳng định rằng những đứa trẻ phải đối mặt với sáu đến bảy yếu tố bất lợi trong những năm đầu đời phần lớn sẽ bị chậm phát triển. Những yếu tố nguy cơ này có thể bao gồm nghèo đói, bệnh tâm thần của người chăm sóc, ngược đãi trẻ em và trình độ học vấn thấp của ba mẹ. Trẻ càng đối mặt nhiều với những yếu tố trên, nguy cơ chậm phát triển càng tăng cao.
Giáo dục sớm có thể xóa bỏ chu kỳ bất bình đẳng và nghèo đói
Ưu tiên phát triển giáo dục sớm mang lại nhiều lợi ích cho trẻ. Khi chúng phát triển, những lợi ích này sẽ tăng lên mang lại ảnh hưởng tích cực lên toàn bộ xã hội. Việc tập trung hỗ trợ phát triển lành mạnh ở trẻ dẫn đến khả năng nhận thức cao hơn, học tập tốt hơn, thành công ở trường lớn và cuối cùng là tạo nên những cá nhân xuất sắc, làm việc hiệu quả và đóng góp cho xã hội trong tương lai.
Khi trẻ được chăm sóc nuôi dưỡng, kích thích trí tuệ và hỗ trợ dinh dưỡng đầy đủ, những yếu tố này sẽ tạo nền tảng cho một cuộc sống lành mạnh về sau. Trên thực tế, việc chú trọng quan tâm giáo dục sớm có thể chống lại các chu kỳ bất bình đẳng và nghèo đói. Bằng cách củng cố một nền tảng vững chắc để phát triển, khoảng cách về thành tích thu hẹp lại và trẻ em có cơ hội cao hơn để thoát khỏi sự kìm kẹp của nghèo đói thông qua thành công ở trường học và công việc, hoạt động xã hội trong tương lai.
Trẻ em từ một đến ba tuổi là lứa tuổi dễ bị ngược đãi nhất
Người ta ước tính rằng cứ 1000 trẻ thì có 16 trẻ bị ngược đãi. Ngược đãi bao gồm tất cả hình thức từ bỏ bê nói chung, bỏ bê y tế, lạm dụng thể chất, lạm dụng tình dục và ngược đãi tâm lý. Cho đến nay, bỏ bê là hình thức ngược đãi trẻ em phổ biến nhất.
Sự lơ là có thể làm gián đoạn quá trình phát triển trí não và phản ứng sinh học của trẻ. Điều này có liên quan đến nguy cơ gây ra những biến chứng cảm xúc của trẻ, hậu quả gây ra là khó khăn trong việc học tập và thành tích học tập kém.
Nghịch cảnh có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất lâu dài của trẻ
Trẻ em càng trải qua nhiều nghịch cảnh trong những năm đầu đời, thì càng nhiều khả năng trẻ bị suy giảm sức khỏe trong suốt phần đời còn lại. Vấn đề sức khỏe bao gồm bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, đột quỵ, béo phì, ung thư và bệnh tim. Những ví dụ về trải nghiệm thời thơ ấu tiêu cực như trẻ bị lạm dụng tình cảm, thể chất và tình dục, cha mẹ ly hôn, cha mẹ bị giam giữ hoặc bệnh tâm thần, lạm dụng chất kích thích hoặc bạo lực trong gia đình.
Phát triển giáo dục sớm mang lại lợi ích xã hội
Giáo dục đúng cách và trao quyền cho trẻ nhỏ cũng sẽ được đền đáp về mặt tiền bạc. Theo báo cáo ở Mỹ, mỗi đô la đầu tư vào các chương trình mầm non tương đương với ước tính thu về từ $4 – $9. Điều này được lý giải rằng nhờ giáo dục sớm tốt mà nhà nước sẽ cắt giảm chi phí dành cho tội phạm, phúc lợi và giáo dục đặc biệt.
Hiểu được tầm quan trọng của giáo dục sớm, đã đến lúc chúng ta không nên thờ ơ với giai đoạn đầu đời của trẻ. Ưu tiên và phát triển giáo dục sớm có tầm ảnh hưởng quan trọng trong quá hình thành, cho phép trẻ khám phá tiềm năng của bản thân. Đây là giai đoạn phát triển não bộ quan trọng, vì vậy mọi tác động từ môi trường sẽ đều ảnh hưởng đến tư duy, hành vi và biểu hiện của trẻ.
Hy vọng cha mẹ sẽ có những phương pháp thích hợp để đồng hành và phát triển cùng con trong những năm tháng đầu đời. Điều này giúp củng cố nền tảng vững chắc trẻ phát huy hết tiềm năng của mình và thành công trong tương lai.
